Straże gminne (miejskie)

Nadzór wojewody nad strażami gminnymi (miejskimi)

Uprawnienia wojewody w zakresie nadzoru nad strażami gminnymi (miejskimi) reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. z 2021r. poz. 1763).

Zakres nadzoru wojewody nad strażami gminnymi (miejskimi) określa art. 9 ust. 2 ustawy o strażach gminnych. I tak, do właściwości wojewody należy sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem przez strażników gminnych (miejskich) uprawnień, o których mowa w art. 12 ustawy, a dokładnie:

1) udzielaniem pouczeń, zwracaniem uwagi, ostrzeganiem lub stosowaniem innych środków oddziaływania wychowawczego,

2) legitymowaniem osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,

3) ujęciami osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,

3a) dokonywaniem kontroli osobistej, przeglądaniem zawartości podręcznych bagaży osoby:
a) w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,
b) w związku z wykonywaniem czynności określonych w ust. 1 pkt 3 (ujęć osób),
c) w związku z wykonywaniem czynności określonych w art. 11 pkt 7 (doprowadzania osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób), jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że osoba, wobec której czynności te są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia lub zdrowia ludzkiego,

4) nakładaniem grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,

5) dokonywaniem czynności wyjaśniających, kierowaniem wniosków o ukaranie do sądu, oskarżaniem przed sądami i wnoszeniem środków odwoławczych – w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,

6) usuwaniem pojazdów i ich unieruchamianiem przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,

7) wydawaniem poleceń,

8) żądaniami niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,

9) zwracaniem się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Wojewoda nadzoruje ponadto straż gminną (miejską) pod względem prowadzonych ewidencji w zakresie:
- etatów;

- wyposażenia, w tym wymienionych powyżej środków przymusu bezpośredniego, broni palnej, środków technicznych służących do obserwowania i rejestrowania obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, pojazdów;
- wyników działań straży.

Nadzór wojewody nad działalnością straży gminnych (miejskich) sprawowany jest przy pomocy komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji, który działa w imieniu wojewody.

Formy sprawowanego nadzoru precyzuje art. 9 ust. 3 ustawy o strażach gminnych wymieniając:
- przeprowadzanie okresowych lub doraźnych kontroli, obejmujących całokształt lub część spraw poddanych nadzorowi,
- wydawanie zaleceń pokontrolnych oraz kontrolę prawidłowości i terminowości ich realizacji,
- podejmowanie innych czynności zmierzających do usunięcia stwierdzonych uchybień i zapobieżenia ich powstawaniu.

Tryb sprawowanego nadzoru, a w szczególności działalności kontrolnej, określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 grudnia 2009 r. w sprawie trybu sprawowania nadzoru nad działalnością straży gminnych (miejskich) (Dz. U. Nr 220, poz.1733, z późn. zm.) wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 9 ust. 6 ustawy.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy, w pozostałych sprawach związanych z działalnością straży gminnych (miejskich) nadzór nad działalnością strażników należy do wójta, burmistrza czy prezydenta miasta, właściwego miejscowo dla działania straży.