Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach

Obsługa telefoniczna w sprawach dotyczących koordynacji świadczeń odbywa się w poniedziałek, wtorek, czwartek i piątek w  godzinach od 8.00 do 14.30 pod numerem telefonu 32 606 33 56.

Ze względu na ochronę danych osobowych telefonicznie udzielane są wyłącznie informacje ogólne.

Bezpośrednia obsługa klienta z zakresu koordynacji odbywa się w środy w godzinach od 8:00 do 14:00 po uprzednim zarejestrowaniu terminu wizyty pod numerem telefonu 32 606 33 56.

Adresy e-mail do kontaktu:

• koordynacjaswiadczeneu@katowice.uw.gov.pl
• koordynacjaeu@katowice.uw.gov.pl

Informacje ogólne

Wojewoda Śląski realizuje zadanie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w obszarze świadczeń rodzinnych, wychowawczych (800+), jednorazowego świadczenia „Za życiem” oraz rodzinnego kapitału opiekuńczego.

Do zadań tych należy pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w przypadku przemieszczania się osób w granicach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Konfederacji Szwajcarskiej, Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego to regulacje prawne, które uzupełniają prawo wewnętrzne danego państwa, chroniąc osoby wykonujące pracę za granicą przed utratą ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego. Regulacje te - poprzez zapewnienie harmonijnego współistnienia systemów zabezpieczenia społecznego poszczególnych państw - służą ochronie interesów osób przemieszczających się w celu podejmowania zatrudnienia i posiadających okresy zatrudnienia przebyte na terytorium różnych państw.

Osoby, które mieszkają i wykonują pracę w jednym państwie korzystają z ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego na podstawie wewnętrznych przepisów tego państwa. Przepisy te regulują ich prawa i obowiązki w odniesieniu do obciążeń (składek) oraz korzyści (świadczeń) w ramach systemu zabezpieczenia społecznego państwa, w którym mieszkają. Kiedy osoby te wyjeżdżają za granicę, w celu wykonywania pracy zarobkowej lub zamieszkania, przepisy wewnętrzne nie wystarczają dla zapewnienia im takiej ochrony. Gwarancję ochrony można wówczas uzyskać dopiero dzięki aktom prawa międzynarodowego w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zasady koordynacji obowiązują w państwach członkowskich Unii Europejskiej: Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, na Cyprze, w Czechach, Danii (z wyjątkiem Grenlandii i Wysp Faro), Estonii, Finlandii, we Francji (także na obszarze Reunion, Martyniki, Gwadelupy i Gujany Francuskiej), Grecji, Hiszpanii, Irlandii, na Litwie, w Luksemburgu, na Łotwie, Malcie, w Niemczech, Holandii, Polsce, Portugalii (w tym na Maderze i Azorach), Rumunii, na Słowacji, w Słowenii, Szwecji, na Węgrzech, we Włoszech, w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego czyli Islandii, Lichtensteinie i Norwegii, (na podstawie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym) oraz w Konfederacji Szwajcarskiej (na podstawie umowy UE – Szwajcaria o swobodnym przepływie osób) oraz w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Kraje inne niż wyżej wymienione nie są objęte przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego co oznacza, że w przypadku wyjazdu członka rodziny do takich krajów, jak np.: Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Chiny, wszelkie wnioski o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych powinny być rozpatrywane w oparciu o ustawodawstwo polskie chyba, że przepisy stanowią w inny sposób.

Do pobytu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w celach turystycznych, leczniczych lub związanych z podjęciem przez dziecko kształcenia za granicą, nie mają zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

Zgodnie z zapisami umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej, przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego mają zastosowanie do obywateli UE oraz obywateli Wielkiej Brytanii, którzy z końcem okresu przejściowego nieprzerwanie znajdowali się w sytuacji dotyczącej jednocześnie państwa członkowskiego i Zjednoczonego Królestwa. Dotyczy to przypadków, kiedy członek rodziny rozpoczął przebywanie na terytorium Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego, który nastąpił z dniem 31 grudnia 2020 r. i przebywa tam nadal, a pozostali członkowie rodziny zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wówczas, w sprawie świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego nieprzerwanie mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Osób, których pobyt rozpoczął się po 31 grudnia 2020 r. przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego nie obejmują.

Zasady ustalania koordynacji

Zastosowanie przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego powoduje, że wnioskodawca nie można sam wybrać państwa, z którego świadczenia będą pobierane, ponieważ ustalane jest to zgodnie z zasadami pierwszeństwa.

Zgodnie z przepisami unijnymi świadczenia na dzieci są wypłacane w pierwszej kolejności z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek. W drugiej kolejności o pierwszeństwie do wypłaty decyduje  otrzymywanie emerytury lub renty, w ostatniej kolejności - miejsce zamieszkania.

Świadczenia realizowane przez ZUS - Świadczenie wychowawcze (800+) i Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO)

Wnioski w sprawie uzyskania prawa do świadczenia wychowawczego i Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego od 1 stycznia 2022 r. składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wyłącznie drogą elektroniczną.

Począwszy od 1 stycznia 2022 roku postępowanie w sprawie świadczenia wychowawczego z programu Rodzina 800 plus oraz Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego prowadzi oraz świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

W przypadku, gdy z wniosku o świadczenie wychowawcze lub o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy wynika, iż jeden z członków rodziny przebywa w jednym z krajów objętych koordynacją, ZUS przekazuje wniosek do wojewody, celem ustalenia, czy w sprawie mają zastosowanie o przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W sytuacji, gdy dana sprawa podlega przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wojewoda ustala okres/okresy koordynacji oraz kraj pierwszeństwa do wypłaty świadczeń zgodnie z przepisami unijnymi, o czym informuje ZUS oraz właściwą instytucję zagraniczną. W przypadku, kiedy w sprawie nie mają  zastosowania przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, wojewoda przekazuje odpowiednią informację w tym zakresie do ZUS.

Zagraniczne świadczenia rodzinne

 Osoby, które przebywają i pracują na terenie państwa objętego koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego i posiadają rodzinę w Polsce mają prawo ubiegać się o świadczenia rodzinne za granicą. Aby taki zasiłek otrzymać należy złożyć wniosek w zagranicznym odpowiedniku polskiej instytucji, biorącej udział w koordynacji świadczeń. Dodatkowo instytucja zagraniczna poinformuje, jakie dokumenty powinny zostać dołączone do wniosku.

Instytucje uczestniczące w koordynacji świadczeń przekazują między sobą informacje dotyczące osób ubiegających się o świadczenia rodzinne za granicą, posługując się Standardowymi Dokumentami Elektronicznymi (SED – STRUCTURED ELECTRONIC DOCUMENT). Ta wymiana informacji wynika z potrzeby ustalenia, które państwo i w jakiej wysokości powinno wypłacać świadczenia rodzinne.

SED-y, które zastąpiły wcześniej obowiązujące druki z serii E400, przeznaczone są tylko i wyłącznie do wymiany informacji pomiędzy instytucjami. W związku z powyższym, wojewoda honoruje tylko i wyłącznie bezpośrednie zapytania instytucji zagranicznych skierowane do urzędu wojewódzkiego we wskazanej formie. Wymiana informacji pomiędzy instytucjami właściwymi z różnych państw członkowskich odbywa się za pośrednictwem EESSI - System Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego.

Przydatne linki:

https://www.gov.pl/web/rodzina/dsz-koordynacja-systemow-zabezpieczenia-spolecznego